معرفی کتاب (۳)

افغانستان پيش از تاريخ

(خلاصه‌ی از پيشگفتار)

سرزمين افغانستان، گذشتة بسيار ديرينه داشته و فراز و نشيب‌های زيادی را پشت‌سر گذاشته است. گرچه هزاران سال است که انسان‌ها در آنجا زندگی می‌کنند، اما از گذشته‌های دور زندگی انسانها در افغانستان، اطلاعات فراوان در اختيار ما نيست. زيرا، داستانهايی که از قديم باقيمانده و نيز اشيای خاموشی که از دل خاک بيرون آورده شده‌اند، بطور کامل و دقيق چگونگی زندگی مردم اين سرزمين کهن را در دورة پيش از تاريخ روشن نمی‌سازد.

تاريخ مدون، حداکثر يکصدم و آخرين قسمت حوادث و وقايع اين کشور را برشتة تحرير درآورده است. اين قسمت هم که تاريخ پنجهزار سال افغانستان می‌باشد، دورنمای مبهم و پرده بريده و پاره‌ای است که نمی‌توان از آن نتايج قاطعی بدست آورد. البته، با توجه به روند کُند سير تحولات اجتماعی و فرهنگی بشر در دورة ماقبل تاريخ، ساکنان افغانستان هم تقريباً سرگذشتی همسان با ديگر مردم جهان و بويژه همسايگان خود داشته‌اند. با اين وجود، بازهم پژوهشهايی باستان‌شناسی، بس اندک راه شناخت گذشته‌های بسيار دور را آشکار می‌کند. به‌هر حال، برپاية همين يافته‌های باستان‌شناسی است که می‌توانيم، ولو بسيار ناچيز به شرح و توصيف ادوار مختلف اجتماعی و فرهنگی پيش از تاريخ افغانستان بپردازيم.

در خطة باستانی افغانستان از دويست تا صد هزار سال پيش آثار حيات انسانهای اوليه و ابزار زندگی آنها يافت شده است. پژوهشهای علمی که بطور رسمی از سال ۱٩۵۱ ميلادی پيرامون دوره‌های پيش از تاريخ افغانستان، در اين کشور آغاز گرديد، مؤيد اين نظر است. يو. و. کانکوفسکی، دانشمند شوروی سابق، در اين باره می‌نويسد:

افغانستان يک کشور باستانی است. اگرچه تاريخ دقيق نخستين اسکان انسان در اين سرزمين تاکنون تعيين نگرديده است، اما تحقيقات و تحليل‌های باستان‌شناسان بر پاية آلات و ابزار بدست آمده از دشت ناور ولايت غزنی نشان می‌دهد که حداقل در حدود ٢۰۰ - ۱۰۰ هزار سال قبل در سرزمين امروزی افغانستان، انسان‌هايی که به شکار مشغول بودند، زندگی داشتند.[۱]

با اين حال، بدرستی آشکار نيست که افغانستان، با مرزهای سياسی کنونی، از چه زمانی برای زندگی و استفاده از نعمات مادی و امکانات طبيعی و غذايی آن مورد توجه انسان اوليه قرار گرفته است. از اين رو، نگارنده سعی دارد تا با استفاده از روش‌های بررسی آثار باستانی، پرتوی بر ادوار تاريک پيش از تاريخ افغانستان افکند.

مهديزاده کابلی، ۱۳٧٩ - مشهد

پانويس
-------------------------------------------------------------[۱] يو. و. کانکوفسکی، تاريخ افغانستان، مسکو - ۱٩٨٢، ص ٢.